Około 2500 kopert z przedmiotami osobistymi czeka w naszym archiwum na oddanie rodzinom ofiar. Ponieważ skala poszukiwań jest bardzo rozległa i wymaga znajomości różnych krajów – członkowie rodzin są bowiem rozsiani na całym świecie – musimy korzystać z pomocy wolontariuszy. Chcesz się przyłączyć? Zebraliśmy cenne wskazówki i instrukcje.

Najpierw najważniejsze: pomóc może każdy! Nie musisz być historykiem ani archiwistą, aby poszukiwać członków rodzin właściciela przedmiotu. Przy odrobinie wyczucia, wytrwałości, a przede wszystkim zainteresowania historią własnego kraju i historią prześladowań nazistowskich możesz w znacznym stopniu przyczynić się do upamiętnienia osób prześladowanych. Zaczynamy!

„Prace poszukiwawcze wymagają pewnego uporu, gdyż często pojawiają się niepowodzenia czy błędne tropy. Dlatego zalecam ustalenie dużego promienia poszukiwań i sprawdzanie także nieprawdopodobnych śladów i wskazówek”.

Maciej Gaszek, wolontariusz pomagający Arolsen Archives w Polsce

Krok 1: O jakie przedmioty chodzi?

Być może miałeś/miałaś już okazję zapoznać się na naszych wystawach #StolenMemory czy w komunikatach prasowych z tematem przedmiotów osobistych, które znajdują się jeszcze w naszym archiwum i powinny trafić do rodziny właściciela – z reguły byłego więźnia obozu koncentracyjnego. Masz zatem wstępną wiedzę o losie prześladowanego. W naszym Archiwum Cyfrowym (patrz przycisk z prawej strony) możesz także przeglądać zbiory. Są tam zdjęcia lub skany wszystkich przedmiotów.

Ta mapa się przydaje!

Stworzyliśmy mapę georeferencyjną, która udostępnia wskazówki na temat miejsca urodzenia i ostatniego miejsca pobytu lub zamieszkania właściciela przedmiotu. Zawiera ona około 1500 oznaczeń, a także szybką informację, czy znaleźliśmy już rodzinę czy nadal jej szukamy. Ponadto mapa pomaga w lokalizacji miejsc, które zostały błędnie zapisane lub których nazwa została zmieniona (więcej informacji na ten temat w Kroku 3)

Interaktywna mapa

Krok 2: Rekonstrukcja drogi prześladowania

Najważniejszym krokiem w Twoich poszukiwaniach jest praca nad biografią i rekonstrukcja dróg prześladowania. Gdzie urodził się właściciel przedmiotu, gdzie było jego ostatnie miejsce zamieszkania i gdzie naziści go aresztowali? W którym obozie koncentracyjnym był więziony? Czy został on później zarejestrowany jako Displaced Person i być może wyemigrował? Najpierw sprawdź same przedmioty – szczególnie, gdy są wśród nich pisma czy zdjęcia z opisami. Być może już tam znajdziesz cenne informacje na temat miejsc czy też danych osobowych krewnych.

Poszukiwania w Archiwum Cyfrowym

Arolsen Archives to największe archiwum dokumentów dotyczących osób prześladowanych przez nazistów, obejmujące informacje na temat ponad 17,5 miliona osób. Większość zasobów została opublikowana online i jest dostępna dla każdego: to punkt wyjścia dla Twoich dalszych poszukiwań drogi prześladowania.

Archiwum cyfrowe

Może się okazać, że poszukiwania w Archiwum Cyfrowym nie przyniosą żadnych przydatnych informacji. Jednak możemy posiadać więcej dokumentów, niż udostępniono to w archiwum: z jednej strony nie wszystkie zasoby zostały jeszcze zdigitalizowane, z drugiej strony niektóre dokumenty są dostępne tylko w formie zeskanowanej. W takiej sytuacji funkcja wyszukiwania nie obejmuje wszystkich treści, na przykład list nazwisk z obozów koncentracyjnych. Dlatego dodatkowo oprócz poszukiwań online możesz także złożyć do Arolsen Archives zapytanie o właściciela przedmiotu i jego rodzinę.

Krok 3: Lokalizacja miejsc

Gdy uda Ci się zrekonstruować większą część drogi prześladowania i znaleźć ważne miejsca, jak miejsce urodzenia i zamieszkania, należy je jeszcze dokładnie zlokalizować. Od 1945 roku wiele granic państwowych uległo zmianie; dlatego wiele miast i wsi otrzymało inne nazwy. Dopiero gdy ustalisz, jak te miejscowości nazywają się teraz, możesz kontynuować poszukiwania w ukierunkowany sposób.

Aktualnie pracujemy nad wzbogaceniem naszego cyfrowego archiwum o dokładniejsze informacje geograficzne oraz możliwość  prowadzenia lokalizacji miejscowości i ich aktualnych nazw.  Ale zanim to nastąpi, najlepiej jest prowadzić poszukiwania w Internecie, kierując się  nazwą miejscowości w połączeniu z krajem, w którym ona się znajduje. W ten sposób, zazwyczaj uzyskuje się dobre wyniki. Nasi wolontariusze  odkryli, że Wikipedia jest źródłem wielu interesujących informacji na temat niemieckich nazw miejscowości w różnych krajach  Europy. Oto ich wykaz:

Krok 4: Poszukiwania na miejscu

Udało Ci się uzyskać najważniejsze dane biograficzne i zlokalizować miejsce urodzenia lub ostatnie znane miejsce zamieszkania? Teraz możesz rozpocząć poszukiwania na miejscu! Maciej Gaszek od wielu lat pomaga nam w poszukiwaniach jako wolontariusz w Polsce i znalazł tam już wielu członków rodzin. Oto sposób jego działania:

„Miejsce, w którym mieszkała poszukiwana osoba, zawsze wybieram jako punkt wyjścia dla moich poszukiwań. Odkrywanie historii miejsca i rozmowy z ludźmi, którzy dziś tam mieszkają, to klucz do ustalenia losów ofiary. Podczas rozmów zawsze powinniśmy komunikować się jednoznacznie i wyraźnie przedstawić cele poszukiwań: szukamy krewnych, aby przekazać im przedmioty osobiste członka rodziny, który był prześladowany przez nazistów”.

Poszukaj sobie partnerów i punktów kontaktowych, które mogą Ci pomóc przy znalezieniu rodziny:

  • miejscowe archiwa, muzea, archiwa kościelne
  • inicjatywy upamiętniające, stowarzyszenia historyczne, związki byłych więźniów
  • miejscowe urzędy: urząd meldunkowy, rada gminy, sołtys, policja
  • lokalne/krajowe oddziały Czerwonego Krzyża

Jeżeli jesteś uczniem: skontaktuj się z miejscową szkołą, aby razem prowadzić poszukiwania. Z pewnością otrzymasz tam cenne wskazówki i wsparcie w Twoich działaniach.

Krok 5: Przekazanie przedmiotu

Jeżeli udało Ci się znaleźć krewnych i chcesz nawiązać z nimi bezpośredni kontakt, pamiętaj, że istnieje możliwość, że osoby te nigdy jeszcze nie słyszały o swoim prześladowanym krewnym. Pamiętaj, że Twoje nawiązanie kontaktu po ponad 75 latach następuje nagle i niespodziewanie. Postępuj bardzo ostrożnie i przygotuj się na bardzo emocjonalne reakcje. Zdarza się także, że rodziny nie chcą nic wiedzieć o tej historii albo nie chcą przyjąć przedmiotów. Dzieje się to jednak naprawdę rzadko – większość osób jest wzruszona, niekiedy samodzielnie prowadzili oni poszukiwania i dlatego są bardzo zainteresowani uzyskaniem wiedzy o losie swojego krewnego. Zaplanuj sobie na to dużo czasu!

Powrót efektów jest bardzo emocjonalnym momentem dla większości krewnych.

Skontaktuj się z Arolsen Archives, aby zorganizować przekazanie przedmiotu. Nasi pracownicy mogą się także skontaktować z członkami rodzin, jeżeli nie chcesz tego zrobić samodzielnie. Z reguły przesyłamy przedmioty pocztą do krewnych ofiar. Niekiedy rodziny chcą same odebrać przedmioty w Bad Arolsen, aby na miejscu dowiedzieć się więcej o losie swojego krewnego.  

W porozumieniu z rodziną możliwe jest także zorganizowanie przekazania przedmiotów przez wolontariuszy. Dla obu stron to piękne zakończenie historii poszukiwań. Grupa młodzieży z Międzynarodowego Domu Spotkań Młodzieży w Oświęcimiu przeprowadziła już wiele udanych poszukiwań i poznała rodziny przy przekazywaniu przedmiotów. „Całą naszą pracę i trud poszukiwań wynagrodziła nam radość, jaką mogliśmy sprawić Pani Mazur. Jesteśmy absolutnie pewni, że chcemy dalej uczestniczyć w projekcie #StolenMemory”.

Support us
Nauczyć się więcej