#StolenMemory – teraz jako wystawa online
W 80 rocznicę pierwszego transportu polskich więźniów do obozu koncentracyjnego Auschwitz 14 czerwca 2020 r. Arolsen Archives po raz pierwszy prezentują cyfrową wystawę #StolenMemory (#SkradzionaPamięć) we współpracy z Państwowym Muzeum Auschwitz-Birkenau. Ponieważ planowana wystawa na miejscu nie może odbyć się zgodnie z planem ze względu na obecną sytuację związaną z koronawirusem, wszyscy zainteresowani mogą teraz zobaczyć online losy 14 byłych więźniów z nazistowskiego obozu koncentracyjnego Auschwitz.
Na 14 czerwca 2020 r. przypada 80 rocznica pierwszego transportu polskich więźniów do nazistowskiego obozu koncentracyjnego Auschwitz. Wśród 728 męskich więźniów byli polscy żołnierze, politycy, urzędnicy, nauczyciele, lekarze i duchowni – ale także nieletni studenci i harcerze. Otrzymali numery więźniów od 31 do 758. Niemieccy okupanci zabrali ich mienie, które mieli oni przy sobie podczas aresztowania.
W większości przypadków przedmioty te nie przetrwały. Wyjątkiem jest niewielka grupa 728 więźniów, którzy zostali wywiezieni z Auschwitz do pracy przymusowej w obozie koncentracyjnym Neuengamme pod Hamburgiem lub w obozie koncentracyjnym Dachau. Ze względu na różne zbiegi okoliczności ich mienie było przechowywane w specjalnej kolekcji Arolsen Archives – aż do momentu zwrotu rodzinom. Ponieważ te tak zwane ruchomości nie „należą” do archiwum, tylko do potomków byłych właścicieli.
Zwrot przedmiotów osobistych więźniów obozów koncentracyjnych
W 1963 r. do Arolsen Archives trafiło około 4700 kopert z tzw. Effekten, czyli przedmiotów osobistych które były własnością dawnych więźniów – pochodziły od osób z ponad 30 krajów. Setki z nich udało się zwrócić rodzinom na przestrzeni lat.
W 2016 r. archiwum Arolsen Archives rozpoczęło kampanię #StolenMemory, aby aktywnie rozpocząć poszukiwania wraz z woluntariuszami z różnych krajów. Ta kampania poszukiwawcza zaowocowała wystawą #StolenMemory, która była już pokazywana w wielu różnych lokalizacjach i zawsze koncentruje się na losach więźniów w danym kraju. Wynik jest imponujący: do maja 2020 r. ponad 400 takich ruchomości udało się przekazać krewnym.
Gdy miał zaledwie 18 lat, niemieccy naziści wywieźli Ludwika Grąza w czerwcu 1940 roku pierwszym transportem do obozu koncentracyjnego Auschwitz. Tam nadano mu numer więźniarski 82.
Nie na miejscu, ale online
Z powodu pandemii koronawirusa wystawa planowana przy głównym wejściu do Muzeum Auschwitz odbywa się na początek na stronie internetowej Arolsen Archives. Specjalnie opracowana internetowa wystawa relacjonuje prześladowania i losy 14 byłych więźniów nazistowskiego obozu koncentracyjnego Auschwitz – wielu z nich było w pierwszym transporcie. Pokazuje także, które przedmioty osobiste są nadal przechowywane w Arolsen Archives i wciąż poszukują rodzin więźniów. Ale opowiadane są także historie ich zwrotu do rodzin: w szczególności w Polsce jest wielu wolontariuszy, którzy kilkakrotnie z powodzeniem oddali przedmioty swoim prawowitym właścicielom.
Wystawę internetową uzupełniają informacje ogólne na temat kampanii #StolenMemory, obozu koncentracyjnego Auschwitz i katastrofy morskiej frachtowca Cap Arcona oraz Thielbek, podczas której w maju 1945 r. straciło życie prawie 7000 więźniów obozów koncentracyjnych, w tym więźniów z pierwszego transportu do Auschwitz.
Nowa wystawa online umożliwia przestawienie udanej kampanii #StolenMemory jeszcze szerszej publiczności – w nadziei, że zarejestrują się inni wolontariusze, którzy chcą pomóc w często trudnych poszukiwaniach krewnych. Jednocześnie jest impulsem do organizowania również przyszłych wystaw #StolenMemory dodatkowo w wersji cyfrowej.
Więcej informacji na temat obchodów 14 czerwca w Muzeum Auschwitz oraz materiały prasowe na stronie www.auschwitz.org
